የፕሬዚዳንት ትራምፕ “የሰላም እቅድ” ከህዳሴው ግድብ እስከ ዩክሬን – የታሪክ ድግግሞሽ

ዩክሬን የራሷን ግዛት እንድታስረክብ እንደተገፋች ሁሉ፣ ኢትዮጵያም በራሷ የተፈጥሮ ሃብት ላይ ያላትን የሉዓላዊነት መብት የሚገድብ ስምምነት እንድትቀበል ከፍተኛ ጫና ተደርጎባታል። በተጨማሪም፣ የቀረቡት የድርድር መፍትሄዎች ገለልተኛ የሽምግልና ሚናን ከማንፀባረቅ ይልቅ፣ የአንድ ወገን ፍላጎት ለማስጠበቅ ያተኮሩ ነበሩ፤ ለዩክሬን የቀረበው እቅድ የሩሲያን ጥቅም እንደሚያስጠብቅ ሁሉ፣ የህዳሴው ግድብ ድርድርም በዋነኝነት የግብፅን ፍላጎት ለማሟላት ያለመ ነበር። ምንም እንኳ “ሰላም” እና “ስምምነት” የሚሉ አዎንታዊ ቃላት በግንባር ቀደምትነት ጥቅም ላይ ቢውሉም፣ በሁለቱም ሁኔታዎች ከጀርባ ያለው እውነታ ግን ደካማውን ወገን በኃይል የማስገደድ ፍላጎትን የመጫን ስልት እንደነበረ ይታመናል፤ ይህም ድርድሮቹ ሰላምን ከማምጣት ይልቅ የአንድ ወገንን ፖለቲካዊ ፍላጎት ለመጫን የተሞከረባቸው መድረኮች እንዲሆኑ አድርጓቸዋል።

በነጻነት ገመቹ ከባሌ ሮቤ

አዲስ ሪፖርተር – የዓለም ፖለቲካ መድረክ በድጋሚ በአሜሪካ ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ እየተናጠ ይገኛል። ነጋዴው ትራምፕ በሩሲያ እና በዩክሬን መካከል ላለፉት ዓመታት እየተካሄደ ያለውን ደም አፋሳሽ ጦርነት ለማስቆም “የሰላም እቅድ” በሚል ሽፋን ያቀረቡት ባለ 28 ነጥብ ሰነድ የዩክሬንን በርካታ ግዛቶች ለጠላቷ አሳልፎ ለመስጠት ያለመ በመሆኑ የብዙዎችን አንገት ያስደፋ ሆኗል።

ይህ ክስተት በተለይ ለኢትዮጵያውያን እንግዳ አይደለም። በ2012 የትራምፕ አስተዳደር በታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ዙሪያ በኢትዮጵያ፣ በግብፅ እና በሱዳን መካከል ለማደራደር በሚል የአንድ ወገንን ጥቅም ብቻ ለማስከበር የተከተለው መንገድና ያስከተለው ጫና በብዙዎች ኢትዮጵያውያን ህሊና ውስጥ አሁን ድረስ ያልበረደ ትኩሳት ነው። የትራምፕ የድርድር ስልት ሉዓላዊነትን ከመጋፋትና የአንድን ወገን ጥቅም ከማስጠበቅ አንፃር በዩክሬን እና በኢትዮጵያ ጉዳይ ላይ የሚያሳየው አስገራሚ መመሳሰል ትራምፕ “የሠላም አባት ናቸው ወይስ አይደሉም” የሚለውን ጥያቄ እንድንጠይቅ ያስገድደናል።

የትራምፕ የሰላም ዕቅድ ዩክሬን እጅ እንድትሰጥ የሚጠይቅ መሆኑ

የትራምፕ አስተዳደር ይፋ ያደረገው የሰላም እቅድ በዋናነት የዩክሬን የግዛት አንድነትንና ሉዓላዊነትን የሚሸረሽሩ ቅድመ ሁኔታዎች ሲሆኑ ዩክሬን ክራይሚያ፣ ሉሃንስክ እና ዶኔትስክ የተባሉትን ግዛቶቿን ሙሉ በሙሉ ለሩሲያ አሳልፋ እንድትሰጥ ይጠይቃል። ይህ ማለት ዩክሬን በጦርነት የተነጠቀችውን መሬት በድርድር ስም በይፋ አሳልፋ እንድትሰጥ ማስገደድ ነው። በተጨማሪም በከርሰን እና በዛፖሪዢያ ግዛቶች ያሉ የጦር ግንባሮች ባሉበት ሁኔታ እንዲቀጥሉ ይጠይቃል፤ ይህም የሩሲያን ወረራ ሕጋዊ እውቅና እንደ መስጠት ተደርጎ ይቆጠራል።

በሌላ  በኩል የቀረበው እቅድ ለአጥቂው ወገን የተደረገ ሽልማት ተደርጎ የሚወሰድ ሲሆን በሩሲያ ላይ የተጣሉት ማዕቀቦች በሙሉ እንዲነሱ እና ሩሲያ ወደ G8 (የስምንቱ ሃያላን ሀገራት ቡድን) እንድትመለስ ዕቅዱ ይደነግጋል። በአውሮፓና በአሜሪካ የታገዱ የሩሲያ ንብረቶችም ለዩክሬን መልሶ ግንባታ በሚውል ፈንድ ውስጥ እንዲገቡ ተብሎ ተወስኖ የነበረውን በመሻር ለሩሲያ መንግስትና ባለሃብቶች ተመላሽ እንዲሆን የጠየቀ ሲሆነ ከዚህ አልፎ ሩሲያ ከአሜሪካ ጋር በኢነርጂ፣ በተፈጥሮ ሃብት እና በሌሎችም ዘርፎች የረጅም ጊዜ የኢኮኖሚ ስምምነቶችን እንድትፈራረም ያበረታታል።

ይህንን እቅድ የተመለከቱ በርካታ የዩክሬን እና የአውሮፓ ባለስልጣናት እጅ የመስጠት የመጨረሻ ጥሪ (capitulation) በማለት አውግዘውታል።ፕሬዝዳንት ቮሎዲሚር ዘለንስኪ ሀገራቸው በታሪኳ እጅግ ከባድ ከሆኑ ምርጫዎች ፊት ለፊት መቆሟን በምሬት ተናግረዋል።ትራምፕ በበኩላቸው ዘለንስኪ እቅዱን ካልተቀበለ “መዋጋታቸውን መቀጠል ሲሆን…በመጨረሻም የሚሆነውን ነገር መቀበል ይኖርባቸዋል” በማለት ያስተላለፉት መልዕክት፣ የድርድሩን አስገዳጅነት በግልጽ ያሳያል።

ያልተዘነጋው የህዳሴው ግድብ ድርድር እና የትራምፕ የአንድ ወገንተኝነት ትውስታ

ይህ የትራምፕ የዩክሬን ለአንድ ወገን ያደላ “የሰላም እቅድ” በተመሳሳይ በ2019 ለኢትዮጵያውያን የህዳሴ ግድብ ድርድርን በተመለከተ ያቀረበውን ፍርደ ገምድል መራራ ገጠመኝ እንድናስታውስ ያደርገናል። የትራምፕ አስተዳደር በወቅቱ በግብፅ ፕሬዝዳንት አብደል ፈታህ አል-ሲሲ ጥያቄ መሰረት በግድቡ ድርድር ውስጥ አደራዳሪ ሆኖ ሲገባ፣ ሂደቱ ገና ከጅምሩ አድሏዊነት የታየበት ነበር።

በዋሽንግተን የተካሄዱት ተከታታይ ድርድሮች ኢትዮጵያ በሉዓላዊነቷ ላይ እንድትደራደር እና ለታችኞቹ ተፋሰስ ሀገራት፣ በተለይም ለግብፅ፣ ኢ-ፍትሃዊ የውሃ ድርሻን የሚያረጋግጥ ስምምነት እንድትፈርም ከፍተኛ ጫና ተፈጥሮ ነበር። የአሜሪካ የግምጃ ቤት እና የዓለም ባንክ ታዛቢ በሚል ታርጋ ስም ቢሳተፉም፣ መልካቸውን ቀይረው ያዘጋጁት የሰነድ ረቂቅ የግብፅን ፍላጎቶች ያንፀባረቀ እና የኢትዮጵያን ብሄራዊ ጥቅም የሚጎዳ ነበር። ኢትዮጵያ ይህንን ጫና በመቋቋም ስምምነቱን ላለመፈረም ስትወስን፣ የትራምፕ አስተዳደር ቁጣውን ከመደበቅ አልተቆጠበም ነበር።

ከሁሉም በላይ የትራምፕን የአንድ ወገንተኝነት ፍንትው አድርጎ ያሳየው፣ ቆይተው የተናገሩት አስደንጋጭ ንግግር ነበር። ትራምፕ ስምምነት ላይ ካልተደረሰ “ግብፅ ያንን ግድብ ልታፈነዳው” ትችላለች በማለት የተናገሩት ንግግር ከፍተኛ ቁጣና ተቃውሞ መቀስቀሱ የሚታወሰ ነው። ይህ ንግግር የትራምፕ አስተዳደር በድርድሩ ውስጥ ገለልተኛ ሳይሆን የግብፅን አቋም ለማስፈፀም ቆርጦ የተነሳ እንደነበር ግልፅ ማሳያ ነበር።

የድርድር ስልት መመሳሰል ከኪቭ እስከ አዲስ አበባ

ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ በዩክሬን የሰላም እቅድ እና በታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ  ድርድር ወቅት የተከተሉት ስልታዊ አካሄድ በርካታ አስገራሚ መመሳሰሎችን ያሳያል። በኪቭ እና በአዲስ አበባ መካከል ያለው ጂኦግራፊያዊ ርቀት ቢኖርም፣ ጥቅም ላይ የዋሉት የድርድር ዘዴዎች ወጥነት ያለውና የተለየ አቅጣጫ ያለው ዓላማን ያንፀባርቃሉ። በዋናነት፣ ትራምፕ በተለይ በኃይል አለመመጣጠን በሚታይባቸው ሁኔታዎች ጣልቃ በመግባት፣ በችግር ውስጥ ያሉ ወገኖችን ተጋላጭነት ለመጠቀም ሞክረዋል፤ ለምሳሌ ዩክሬንን በጦርነት አጣብቂኝ ውስጥ በመሆኗ እንዲሁም ኢትዮጵያን በብድር እና በኢኮኖሚያዊ ጫናዎች አማካኝነት የአንድ ወገን ፍላጎትን እንዲፈፅሙ ግፊት አድርገዋል።

ይህ አካሄድ የሁለቱን ሀገራት ሉዓላዊነት የመገደብ ሙከራን አካቷል። ዩክሬን የራሷን ግዛት እንድታስረክብ እንደተገፋች ሁሉ፣ ኢትዮጵያም በራሷ የተፈጥሮ ሃብት ላይ ያላትን የሉዓላዊነት መብት የሚገድብ ስምምነት እንድትቀበል ከፍተኛ ጫና ተደርጎባታል። በተጨማሪም፣ የቀረቡት የድርድር መፍትሄዎች ገለልተኛ የሽምግልና ሚናን ከማንፀባረቅ ይልቅ፣ የአንድ ወገን ፍላጎት ለማስጠበቅ ያተኮሩ ነበሩ፤ ለዩክሬን የቀረበው እቅድ የሩሲያን ጥቅም እንደሚያስጠብቅ ሁሉ፣ የህዳሴው ግድብ ድርድርም በዋነኝነት የግብፅን ፍላጎት ለማሟላት ያለመ ነበር። ምንም እንኳ “ሰላም” እና “ስምምነት” የሚሉ አዎንታዊ ቃላት በግንባር ቀደምትነት ጥቅም ላይ ቢውሉም፣ በሁለቱም ሁኔታዎች ከጀርባ ያለው እውነታ ግን ደካማውን ወገን በኃይል የማስገደድ ፍላጎትን የመጫን ስልት እንደነበረ ይታመናል፤ ይህም ድርድሮቹ ሰላምን ከማምጣት ይልቅ የአንድ ወገንን ፖለቲካዊ ፍላጎት ለመጫን የተሞከረባቸው መድረኮች እንዲሆኑ አድርጓቸዋል።

በአጠቃላይ ዶናልድ ትራምፕ በዩክሬን ያቀረቡት የሰላም እቅድ ደካማ የተባለን ወገን ለበለጠ ኪሳራ የሚዳርግ መሆኑን ለዓለም ህዝብ ዳግም አሳይቷል። ለኢትዮጵያውያን ይህ ክስተት የቅርብ ጊዜ ትዝታን የሚቀሰቅስና ትምህርት የሚሰጥ ነው። አንድ ሀገር በብሄራዊ ጥቅሟ እና በሉዓላዊነቷ ላይ ስትደራደር በርቅት ላይ የሚገኝ አደራዳሪ በተለይም እንድ አሜሪካ እና ራሺያ ያሉ አገሮች የራሳቸውን አጀንዳ ይዘው ሊቀርቡ እንደሚችሉ የህዳሴው ግድብ ድርድር ህያው ምስክር ነው። የዩክሬን ህዝብ ዛሬ በጦርነት እየተፈተነ፣ በጠረጴዛ ዙሪያ ደግሞ ሉዓላዊነቱን በሚፈታተን የውሳኔ ሃሳብ ፊት ቀርቧል። ይህ ሁኔታ፣ የትኛውም ሀገር የራሱን ጥቅም ለማስከበር ከውስጣዊ አንድነት እና ከፅናት ውጪ ሌላ አማራጭ እንደሌለው በድጋሚ የሚያረጋግጥ ነው። ዓለም አቀፍ ፖለቲካ የደካሞች መድረክ አለመሆኑን የትራምፕ የሰላም እቅድ ስልቶች በግልፅ ያሳያሉ።

ፌስቡክ፡ https://web.facebook.com/addisreporternews/
ዌብሳይት፡ https://addisreporter.com/
ኢሜል፡ info@addisreporter.com
ቴሌግራም፡ https://t.me/addisreporter11
X፡ https://x.com/addisreporter
ስልክ ቁጥር፡ +251981866434 / +251116393393