አዲስ ሪፓርተር – “ኢትዮጵያ በቀይ ባህር አስተዳደር ላይ ጣልቃ የመግባት ወይንም የመሳተፍ መብት የላትም” ሲሉ የግብፅ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ተናገሩ፡፡ የግብፅ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር በድር አልአቲ ይህን የተናገሩት አልአረቢያ ኔት ከተሰኘ ሚዲያ ጋር ባደረጉት ቃለ ምልልስ ነው፡፡
በቃለምልልሳቸው እንደገለፁት የቀይ ባህርን የወደፊት አስተዳደር በተመለከተ ግብፅ ከሳኡዲ አረቢያ ጋር ምክክር እያደረገች ትገኛለች፡፡ ሲናገሩም ‹‹ግብፅና ሳኡዲ አረቢያ በቀይ ባህር ላይ መጠነ ሰፊ ዳርቻ ያላቸው እንደመሆናቸው የውሀውን ኮሪደር በተመለከተ ደህንነቱንና መረጋጋቱን የማረጋገጥም ሀላፊነት አለባቸው›› ብለዋል
ቀይ ባህርን የማስተዳደር መሰረታዊ ሀላፊነት ያለባቸውም እነዚሁ አገራት መሆናቸውን ጠቅሰዋል፡፡ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሩ በቃለምልልሳቸው ቀይ ባህርን የሚዋሰኑት 8 አገራት ብቻ መሆናቸውን ገልፀው እነዚህም ሳኡዲ አረቢያ፣ የመን፣ ግብፅ፣ ሱዳን፣ ኤርትራ፣ ጅቡቲ፣ ዮርዳኖስና ፍሊስጤም መሆናቸውን ዘርዝረዋል፡፡ ጨምረውም ኢትዮጵያ የቀይ ባህር ወሰን ተጋሪ አገር ባለመሆኗ በባህሩ አስተዳደር ውስጥ የመሳተፍም ሆነ ጣልቃ የመግባት መብት እንደሌላት ገልፀዋል፡፡ የውጭ ጉዳይ ሚንስትሩ ይህን መግለጫ የሰጡት የኤርትራ ፕሬዝዳንት ለአምስት ቀን የሚቆይ ኦፌሴል ጉብኝት ለማድረግ ወደ ካይሮ ካቀኑበት ማግስት መሆኑ ከፍ ያለ የጂኦፓለቲካ አንድምታ እንዳለው የጂኦስትራቴጂ አማካሪዎች ይገልፃሉ። የዝግጅት ክፍላችንም የሚንስትሩ ንግግር በኢትዮጵ ላይ የሚያሳድረውን የጂኦፓለቲካ አንድምታ እና የኢትዮጵያ ስትራቴጂክ ምላሽ ምን መሆን እንዳለበት የድረገፃችን ቋሚ የሕግ እና የጂኦፓለቲካ ተንታኘ የሆኑነትን አቶ አለባቸው ጉብሳ ለጠየቅናቸው ጥያቄ የሰጠኑን የጽሁፍ ምላሽ ከዚህ በታች አቅርበናል።
የንግግሩ የጂኦፓለቲካ አንድምታ
ይህ የግብጽ አቋም ለኢትዮጵያ ከፍተኛ የጂኦፖለቲካዊ እንድምታ አለው። በዋነኛነት የኢትዮጵያን የባህር በር የማግኘት ህጋዊና ታሪካዊ ጥያቄ በቀጥታ የሚቃወም ሲሆን፣ የግብጽንና የኤርትራን የጋራ ግንባር በክልሉ የኃይል አሰላለፍ ውስጥ ያጠናክራል። ከዚህም ባሻገር፣ ንግግሩ ግብፅ በቀይ ባህር አስተዳደር ዙሪያ የኢትዮጵያን ተሳትፎን ለመገደብ ያላትን የፀና ዓላማ ያሳያል። ይህም ኢትዮጵያ በታላቁ የህዳሴ ግድብ (GERD) ጉዳይ ከግብፅ ጋር ያላትን ውጥረት ከቀይ ባህር ፍላጎቷ ጋር የሚያገናኘው አዲስ የስጋት ትስስር እንዲፈጠር ያደርጋል። ግብፅ የኢትዮጵያን ወደ ባህር የመድረስ ፍላጎት የንግድ ጉዳይ ብቻ ሳይሆን፣ በክልሉ የስትራቴጂክ የጦር ኃይል ሚዛን ላይ ተጽዕኖ የማድረግ ሙከራ አድርጋ ትመለከተዋለች።
የኢትዮጵያ ስትራቴጂክ ምላሽ
የግብፅ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ኢትዮጵያ በቀይ ባህር አስተዳደር የመሳተፍ መብት የላትም በማለት በግልፅ መናገራቸው፣ የኢትዮጵያን የረጅም ጊዜ ብሔራዊ የህልውና ጥያቄ ላይ የተጠናከረ ቀጠናዊ ተቃውሞ መኖሩን ያመለክታል። ለዚህ ተቃውሞ ምላሽ ለመስጠት፣ የኢትዮጵያ ዲፕሎማሲያዊ ጥረት በጠንካራ ህጋዊ መከራከሪያዎች ላይ መመስረት ይኖርበታል። የግብፅ ክርክር ኢትዮጵያ የባህር ዳርቻ ተጋሪ ሀገር (Littoral State) አለመሆኗን ላይ የተመሠረተ ቢሆንም፣ ዓለም አቀፍ ህግ የወደብ አልባ ሀገራትን (Landlocked States) መብት እውቅና ይሰጣል። በተለይም የ1982ቱ የተባበሩት መንግስታት የባህር ህግ ስምምነት (UNCLOS) ክፍል 3 የወደብ አልባ ሀገራት ‘የመጓጓዣ ነፃነት’ (Freedom of Transit) እንዳላቸው ያረጋግጣል። በተጨማሪም፣ ኢትዮጵያ በዓለም አቀፉ የንግድ መስመር በሆነው በቀይ ባህር ደህንነት እና መረጋጋት ላይ ቀጥተኛ የፍላጎት ባለቤት በመሆኗ፣ የጋራ ጥቅም በሚያስጠብቁ ቀጠናዊ የአስተዳደር ስምምነቶች ላይ የመሳተፍ ህጋዊ መብት አላት።
ከህግ ባሻገር፣ ኢትዮጵያ የባህር በር ፍለጋዋን በጠንካራ ኢኮኖሚያዊ አስፈላጊነትና ፍላጎት ማስደገፍ አለባት። ከ130 ሚሊዮን በላይ የሚሆነው የሀገሪቱ ህዝብ እና ፈጣን የኢኮኖሚ እድገቷ፣ የዓለም አቀፍ ንግዷን በከፍተኛ ደረጃ በጎረቤት ሀገራት ወደቦች ላይ ጥገኛ መሆኑን መቀጠል ዘላቂነት የለውም። ይህ ጥገኝነት የሎጂስቲክስ ወጪን በእጅጉ ከመጨመሩ ባሻገር የፖለቲካ ተጋላጭነትን ይፈጥራል። ቀጥተኛና ቁጥጥር የሚደረግበት የባህር በር ማግኘቷ የንግድ ወጪን በመቀነስ፣ የውጭ ምንዛሪ በማስቀረት እና የዋጋ ግሽበትን በመቆጣጠር ብሔራዊ የኢኮኖሚ ደህንነትን ያረጋግጣል። በመሆኑም፣ ወደብ ማግኘቷ የኢትዮጵያን ብሔራዊ ደህንነት ከማጠናከሩም በላይ፣ በቀጠናው የንግድና የኢንቨስትመንት ማዕከል የመሆን አቅሟን ያሰፋል።
በአጠቃላይ ለዚህ የተጠናከረ ቀጠናዊ ተቃውሞ ምላሽ ለመስጠት፣ የኢትዮጵያ መንግስት በሁለት ዋና ዋና የፖሊሲ አቅጣጫዎች ላይ መተኮር አለበት። በመጀመሪያ፣ ዓለም አቀፍ የህግ ዲፕሎማሲን በማጠናከር የወደብ አልባ ሀገራትን መብቶች በዘላቂነት ማስከበር። በሁለተኛ ደረጃ፣ ከጎረቤት ሀገራት ጋር ባለው ግንኙነት ሁሉን ተጠቃሚ የሚያደርጉ (Win-Win) የሁለትዮሽ ስምምነቶች ላይ ማተኮር። ይህም ማለት፣ ለቀይ ባህር ዳርቻ ሀገራት የጋራ ብልጽግናን የሚያረጋግጡ የትራንስፖርት፣ የሎጂስቲክስና የኢኮኖሚ ትስስር ፕሮጀክቶችን በማቅረብ፣ የጥያቄው መሰረት የኃይል የበላይነትን መሻት ሳይሆን የጋራ መረጋጋትንና ልማትን ማምጣት መሆኑን በዲፕሎማሲያዊ መንገድ ማሳየት ወሳኝ ነው።
